Bu repo, A+ alanında bilgisayar donanımı ve ağ teknolojileriyle ilgili notlar içermektedir.

Eren Uğur tarafından yazılmıştır. Destek olmak için repoyu yıldızlayabilirsiniz.

UYARI-1: Notlarda yanlışlık olabilir. Sibergüvenlik alanında uzmanlaşmak için bu notları tutuyorum. Eğer yanlışlık görürseniz düzeltebilirsiniz.

UYARI-2: Bazı terimlerin Türkçede karşılığı başka olabilir. Bildiklerimi yazdım ama bilemediklerimi öyle bıraktım.

Notları aldığım youtube kanalı burasıdır isteyen izleyebilir: https://www.youtube.com/watch?v=2eLe7uz-7CM

Benim youtube kanalıma da buradan ulaşabilirsiniz: https://www.youtube.com/channel/UCxzGRsMQAHqUyePMM5q0-bA

bilgisara komut girmemizi sağlar(6 pin kablo girişi ya da usb girişi)

Dijital kopyayı fiziksele çevirir.

hafıza kartlarını bilgisayarın okumasını sağlar micro sd kart yeri de olur

Birden çok bilgisayarı bir ekranda kullanmaya izin verir

VGA, DVI, HDMI ya da DisplayPort girişi olabilir

1- Tüplü mönitörler

Üç renk elektron tabancası kullanır kırmızı, mavi ve yeşil. Bu tabancalar saniyede birçok kez işlem yaparlar ve bu yenileme hızı olarak bilinir(60hz örneğin) Yenileme hızı 60 hz ise = görüntüyü saniyede 60 kez yeniden çiziyor demek. crt monitörün içinde Gölge Maskesi adı verilen metal bir plaka bulunur. Gölge maskesi dışarıdaki harici manyetik alanları yakalayabilir ve bu da renk bozulmasına neden olabilir.

Degaussing --> Bu istenmeyen manyetik alanlardan kurtulma işlemi.

2- LCD Monitör

Sıvı kristaller kullanarak düz bir yüzey üzerinde görüntü oluşturur. İlk olarak leptop ekranlarında kullanıldı. Modern LCD monitörler TFT teknolojisini kullanıyor. TFT(Thin Film Transistor) Daha yüksek ekran görüntüsü oluşturmak için. Her bir pikselin kendi transistoru vardır.

2 Tip LCD monitör var. TN vs IPS

TN(Twisted Nematic) eski ve daha ucuz bir teknoloji, renkler ve açılar modern lcdlerdeki kadar güçlü değil.

IPS(in-plane switching)

Daha fazla transistör kullanılıyor. Haliyle daha fazla güç tüketiyor. Daha iyi renk ve açı kalitesi.

İki tip arka aydınlatma çeşidi var. Birincisinde floresan lamba kullanılırken ikincisinde led kullanılıyor. Modern monitörlerde led kullanılıyor.

Bir görüntüyü ekranda görüntülemek için kullanılan piksel sayısı olarak tanımlanır örneğin (1280 x 720) En yüksek çözünürlük = en iyi görüntü

Local connection -- usb Ya da internet aracılığıyla bağlanabilir. (ethernet ya da wireless)

1-Inkjet Printers (Mürekkepli Yazıcılar)

Evde en çok kullanılan. Yazdırma çubuğu mürekkebi kağıda çok küçük noktalar halinde yerleştirir.

2-Lazer Yazıcılar

Yüksek kalite çıktı. Pahalıdır.

3-Termal Yazıcılar

Sıcaklığı kullanarak yazar. Özel bir termal kağıt kullanır. Termal kağıdın balmumu bazlı mürekkebi vardır. Mürekkebe ısı uygulandığında siyaha döner. Yazdırma çubuğu mürekkebin yerleştirilmesi gereken alanlara ısı uygular. Genellikle etiket ve barkod yazdırmak için kullanılır. 4-Virtual Printing(Sanal yazıcı)

Dosyayı yazdırmak istiyorsun ama yazıcın yok dosyayı print to file olarak kaydet ve sonra yazdır ya da usbye atıp başka bir yerde yazdır.

Bilgisayar, temel olarak iki tür belleğe sahiptir. Birincil ve ikincil. Birincil geçici. İkincil kalıcıdır. Hard disk gibi.(sabit disk)

Verilerin saklandığı manyetik diski içeren kapalı kutu.

Hard drives Serial ATA(SATA) arayüzünü kullanır. SATA eski Parallel ATA yani PATA'dan çok daha hızlı.

SATA -> Buna veri taşıma teknolojisi diyebiliriz. Transfer hızı ortalama 6Gb/s, daha ufak kablolara sahip.

Solid State Drive (SSD)

hareketli parça yok veri aktarımı çok hızlı

Hybrid Drive (Hibrit Sabit Disk, Karma Sürücü)

manyetik disk(verileri depolamak) ve flash bellek(verilerin önbelleğe alınması) kullanımını birleştirir Klasik sabit diskin yüksek kapasite avantajı ile SSD'nin hız avantajını birleştiriyor.

Tape (Teyp sürücüsü)

sabit sürücünüzdeki verileri yedeklemenin ucuz bir yolu USB ile kullanılır genelde veriler kasete sırayla yedeklenir verileri geri yüklemek için, verileri yedeklediğiniz sırayla geri yüklemeniz gerekir

CD-ROM

cd-rom, kompakt diskin salt okunur belleğinden gelir; bu, verilerin yalnızca okunabileceği ve değiştirilemeyeceği veya üzerine yazılamadığı anlamına gelir.

CD-RW

cd-rw sürücüsü verileri bir CD'ye yazabilir veya değiştirebilir.

CD-R --> yalnızca bir kez yazılabilir Kaydedilebilir(Recordable)

CD-RW-> Birçok kez yazılabilir. Yeniden yazılabilir(rewriteable)

CD 700MB veri tutabilir

DVD-ROM

yaklaşık 4.7 GB veri tutabilir.

DVD-RW

dvd-rw sürücüsü DVD'ye veri yazabilir veya değiştirebilir.

Verileri DVD-R diskine yazar ve verileri DVD-RW disklerine birçok kez yazar.

BLU-RAY

Yüksek kapasiteye sahip. 25 GB veri tutabilir.

Thumb(flaşbellek,usb bellek)

hızlı ve kullanışlı veri depolama

SD Card (Secure digital card,güvenlikli dijital kart)

Öncelikle dijital kameralarda kullanıldı. Farklı boyut varyasyonları var 2GB-512GB aralığında

Depolama kartları

Diğer SD kart türleri arasında mini SD ve mikro SD bulunur. Micro sd kart akıllı telefonlarda kullanılıyor genelde. Ekstra bir depolama alanı oluşturmak için

kompakt flash kart, fotoğraf ve videoların dslr kameralarda hızlı ve kolay bir şekilde saklanmasını sağlar

eMMC (gömülü multimediacard)

Taşınabilir cihazlar için uygun bir depolama aracıdır. Düşük maliyet, enerji verimliliği, küçük boyut. Telefon,tablet

Hot spares

RAID yapılandırmalarında(sabit sürücülerde veri okuma ve yazma için birden fazla sabit sürücüyü aynı anda farklı şekillerde kullanarak yapılan veri depolama yapılandırmasıdır.) güvenilirlik sağalamak için bir yük devretme mekanizması olarak çalışır. Boşta yedek olarak bekleyen diske denir.

Cold Spares

Hot spares ile benzer ama bunda ekipman parçasını değiştirmeden önce güç kapatılmalıdır. Hot spares'te güç kapatılmadan da değiştirilebilir.

Apple-Android

Dokunmatik sorunlarında ilk önce restart atmayı daha sonra SIM kartını çıakrmayı deneyebilirsin. İkisi de olmazsa hard reset atabilirsin.

Uygulama açılmama ya da yavaş performans sorunlarıyla da karşılaşabilirsin. (Çok fazla uygulama açık olduğundan hafızayı ve işlemciyi yorduklarından telefon yavaşlar hatta donabilir bile ) Uygulamaları kapat. Veya telefonu kapat aç.

Telefonunuzdaki bazı uygulamalar GPS gerektirir. GPS çalışmama durumunda, GPS kapalı olabilir. Parazit, GPS sorunlarına neden olur. Hava durumu da bunda etkilidir.

Laptop Sorunları

1- Açıldığında ekranda hiçbir şey görünmemesi siyah ekran. Fan çalışıyor olabilir. (No Display Issue)

En iyi yapılacak şey ekstra bir monitöre laptobu bağlamak ve ekran geliyor mu diye kontrol etmek. Eğer ekran geliyorsa laptobun LCD monitörü ölmüş demektir.

2- Ekran çok karartılmış şekilde gözüküyorsa

inverter'da (yani güç dönüştürücü ya da evirici) hata vardır. İnverterlar güç elektroniği devreleridir. LCD monitöre güç sağlayan küçük devre kartı da diyebiliriz. (DC akımı AC akıma dönüştürür) DC = doğru akım AC = alternatif akım

3- Batarya şarj olmuyor hatası da olabilir

bataryanın kendisinde hata olabilir ya da anakart arızalanmış da olabilir.

Batarya full şarjlı ama 1-2 dakika içinde tamamen bitiyor da olabilir. (eski laptoplarda yaygın bir sorun) Piller yaşlandıkça şarj tutma kapasitelerini kaybederler Bu durumda yapılması gereken bataryayı değiştirmek

Güç tuşuna basıldığında hiçbir şey olmazsa(Işık yok, fan çalışmıyor) ilk kontrol edilmesi gereken şey fiş prize takılı mı değil mi kablo laptob'a takılı mı değil mi? Laptop ömrünü yitirmiş diyebiliriz bu durumda. Anakartın arızalanmış olma ihtimali çok yüksek. Buradaki tek çözüm yolu yeni bir laptop almak.

4- Titreşen Monitör

Monitörün veya İnverterin kötülüğünden kaynaklı olabilir. Eğer laptop hareket ettiğinde ekran titreşime başlıyorsa inverterle alakalıdır.

Tuşlar

Laptop tuşları masaüstü klavye tuşları kadar dayanıklı değildir. O yüzden tuşları yeniden takarken olabildiğince dikkatli olunması gerekir.

Laptopta şikayet edilen bir diğer konu yazarken farenin hareket etmesi buna Hayalet imleç yani Ghost cursor denir. Bunun başlıca sebebi yazarken ellerin touchpade(dokunmatik yüzeye) gelmesi.

Bunun en iyi çözümü touchpad ayarlarından etkisiz hale getirmek olacaktır. Yeni laptoplarda çift tıklayarak etkisiz hale getirilebiliyor.

Bir diğer neden olabilecek faktör de uygun olmayan touchpad driverlarının (sürücü) yüklü olması. Uygun sürücünün bulunup yüklenmesi lazım.

Aşırı ısınma (Overheating)

Bir diğer yaygın sorundur. Laptop kapanabilir ya da donabilir. Laptopta soğutma amaçlı fanlar mevcut. Bu fanların toz veya herhangi bir nedenle tıkanması sıcaklığın yükselmesine neden olacaktır. Fanlara compressed air (basınçlı hava) sıkmak bu soruna iyi gelecektir.

Eğer laptop sert bir zemindeyse yani bir masadaysa bu laptop kullanımına uygundur ama örneğin koltuğun üstünde yani yumuşak bir zemindeyse bu uygun değildir. Yumuşak bir yüzey hava dolaşımını engelleyebilir. Havalandırma delikleri ve fanlar tıkanabilir.

Tüm laptoplar kablosuz ağ özelliğine sahiptir.

ağda sık sık kesilmeler oluyorsa

 -Arada bir veya birden fazla duvar olabilir

 -Mesafe uzak olabilir

 -Sürücülerin güncellemeye ihtiyacı olabilir

 -Windows sürümünü değiştirdiğinizde sürücü problemleriyle sık sık karşılaşabilirsiniz.

Power Supply(Güç Kaynağı)

Bilgisayara güç sağlar. Genelde kasanın üst kısmında yer alırlar. AC akımını bilgisayarın ihtiyaç duyduğu belirli voltajlara dönüştürür

ATX, bir güç kaynağının geldiği en yaygın form faktörüdür.

Farklı tipte connectorları (bağlayıcı) var.

P1 Ana güç bağlayıcısı 20 ya da 24 pini bulunur

P4 güç kaynağını işlemciye bağlar(CPU) 4 pini vardır

MOLEX sabit sürücüleri ve optik sürücüleri bağlamak için

SATA SATA sürücülerini bağlamak için

4 PIN BERG Disket sürücü bağlayıcısı

6 PIN Belirli PCI-E video kartlarına güç sağlar

Anakart bilgisayarın ana bileşenidir. tüm bilgisayar bileşenlerinin bağlandığı büyük bir devre kartı.

Üstünde processor socket yani işlemci soketi yeri var. İşlemcinin konulduğu yerdir.

Daha sonra Memory(Ram) slotları mevcuttur. Ramleri buraya takarız.

Ve Bus slots denilen bir yer daha var. Çeşitli bileşenler tarafından kullanılır burası. Video kart ses kartı ağ kartı gibi...

Anakartlar farklı şekilde ve boyutlarda gelebilir.

Bilgisyarlarda en yaygın form faktörü ATX.(Advanced Technology Extended)

ATX anakartı 12 inch x 9.6 inch(305 mm x 244 mm) boyutundadır.

ATX'den önce AT, IBM tarafından geliştirilen ve 1980'lerde kullanılan form faktörüydü. AT'nin boyutları 12 inch x 13.8 inch'ti Şu an üretilmiyorlar.

Micro ATX, ATX anakartların daha küçüğü. 9.6 inch x 9.6 inch Daha küçük pc kasalarına uyması için tasarlandı. Daha ucuz.

BTX Intel tarafından ATX'den daha iyisi olmak için tasarlandı. Daha fazla hat içi hava akışı sağlayan geliştirilmiş kart tasarımı. Hem büyük hem de küçük vakalarda çalışacak kadar esnek.

ITX, Mini-ITX çok daha küçük bilgisayalar için tasarlandı. daha az güç tüketir ve yalnızca soğutucuların kullanımıyla soğutulur (fan yok) VIA Technologies tarafından geliştirildi

Nano - ITX Pico -ITX Mobile-ITX (6cmx6cm)

NLX- Intel tarafından tasarlandı. Düşük seviye bilgisayarlar için tasarlandı. NLX Anakartı Riser card(yükseltici kart) kullanır. Genişletme kartları anakarta paralel olarak takılabilir

Anakartlar 1/0 Interfaces(Arayüzler)

Anakartlar çeşitli giriş çıkış arayüzleriyle birlikte gelir. -Input/Output panel örneğin PS/2 bağlayıcı 6 pini vardır. Anakartın üstünde yer alır genelde. Genelde yeşil ve mor olurlar. Yeşil olan mouse için mor olan klavye içindir. Eski teknolojiler. Artık USB portlar kullanıyoruz.

En yaygın arayüz USB Portudur. Birden fazla usb port bulunur. USB versiyonları ilki USB 1.0 (transfer hızı 1.5 Mb/s)

USB 1.1 (transfer hızı 12 Mb/s)

USB 2.0 (transfer hızı 480 Mb/s)

USB 3.0 (transfer hızı 5 GB/s)

Bir diğer arayüz eski anakartlarda bulunan serial portdur. seri terimi, verinin her seferinde bir bit olarak gönderilmesini ifade eder. Esas olarak terminalleri ve modemleri bağlamak için kullanılır. Seri portun en yaygın arayüzü RS-232 standardıdır

Parallel port

Yazıcıları bağlamak için kullanılır genelde. Bu da artık kullanılmıyor çoğu USB porta yenik düştü.

Video Port

Bilgisayarınızdan monitörünüze görüntüler üretir

En yaygın video portu VGA VGA bağlantı noktası analog verileri taşır. 3 sıraya bölünmüş 15 pini vardır ve genellikle mavi renktedir.

IEEE konektörü

Genellikle Firewire olarak bilinir. D şekliyle bilinir. Genellikle kamera ve yazıcıların takılmasıyla kullanılır. USB porta benzer. Popüler değildir. Transfer hızı 400 MB/S

Network Interface Card(Ağ Arayüz Kartı)

Ethernet kablosunun girdiği yer. RJ-45(ethernetin kafası) MAC adresi adı verilen kendine özgü bir tanımlayıcıya sahiptir.

Ses kartı

Sesi bilgisayarın hoparlörleri aracılığıyla işler. Temel ses kartında hoparlörler için bir bağlantı noktası ve mikrofon için bir bağlantı noktası bulunur

Bazı anakartlarda eSATA portu bulunur.

harici SATA sürücülerini bağlamak içindir. Usb ve firewire bağlantı noktalarına benzer işlevler. Aktarım hızları daha yüksektir ancak ayrı bir elektrik fişi gerektirir eSATAp bağlantı noktası, veri aktarımını ve gücü hepsi bir arada bağlantı noktasında birleştirir.

Adaptör/genişletme kartları

Anakartın genişletme yuvalarına takılabilen devre kartları adaptör kartları bilgisayarın işlevselliğini artırmak için tasarlanmıştır Bunlara örnek vermek gerekirse: video kartları,ses kartları, hafıza kartları...

VİDEO KART

Bilgisayardan monitöre görüntüler üretir. Ayrıca grafik kartları, grafik adaptörleri olarak da bilinirler. Video kartın birkaç temel bileşeni vardır. GPU(işlemci), Memory(hafıza), Bus Type, Video portları video, video portları aracılığıyla monitöre aktarılır

VİDEO PORTLARI

Farklı tipte video portları var.

1- S-Video ya da Ayrılmış Video ya da Süper Video olarak bilinir.

Analog verici. Tek kablo üzerinden 2 sinyal iletilir. Renk ve parlaklık Yuvarlak bağlantı noktası -siyah renk

2-VGA (Video Grafik Dizisi)

Eski bir teknoloji 15 pini var 3 satıra ayrılmış. Mavi renkte.

3-DVI (Dijital Görsel Arayüz)

VGA bağlantı noktasının yerini alacak şekilde tasarlanmış daha yeni teknoloji (1999) Sıkıştırılmamış yüksek kaliteli videoyu LCD monitörlere iletmek üzere tasarlanmıştır 3 farklı tipi vardır

DVI-A yalnızca analog sinyalleri göndermek için kullanılır

DVI -D yalnızca dijital sinyalleri göndermek için kullanılır

DCI-I Hem analog hem dijital sinyalleri gönderir.

Single Link ve Dual Link olarak 2 farklı şekilde bulunabiliyorlar. Bunların farkı Dual Linkte 6 tane fazladan pin var ve bu daha yüksek çözünürlük için önem taşıyor.

4-HDMI(Yüksek Çözünürlüklü Multimedya Arayüzü)

2002'de tasarlandı. sıkıştırılmamış video ve ses verilerini tek bir kablo aracılığıyla iletmek üzere tasarlanmıştır

5- Display Port

2006'da piyasaya çıktı VESA tarafından geliştirildi. Öncelikle video için kullanılır ancak aynı zamanda USB ve ses verilerini taşımak için de kullanılabilir (VGA ve DVI'ın yerini aldı.)

SES KARTI

Sesi bilgisayarın hoparlörlerinden işler. Hoparlörleri takmak için bir ses çıkış bağlantı noktasına sahiptir. Mikrofon için giriş bağlantı noktası vardır

FİREWİRE KART

Bu bağlantı, özelikle dijital fotoğraf makinalarında kullanılır; video ve resim gibi yüksek boyutlu dosyaların bilgisayara daha hızlı aktarımını sağlar Firewire bağlantı noktalarına sahip adaptör kartı.

Bir bilgisayara firewire özelliğini ekler veya genişletir

USB KART

USB bağlantı noktalarına sahip adaptör kartı Bilgisayara USB özelliğini ekler veya genişletir.

RAID KART (hafıza için)

Diskler arasında veri dağıtma,yedekleme ve veri güvenliği sağlama gibi işlemleri yapabilen bir araçtır. donanım baskını dizisi oluşturmak için adaptör kartı

Raid veri fazlalığı için kullanılır

Donanımsal RAID kurulumunda işletim sistemi RAID uygulamasının farkında değildir

eSATA CART

Harici SATA bağlantı noktaları eklemek için kullanılır.

Ekstra SATA sabit sürücüleri ekleme özelliğini ekler.

Ekstra sabit disk eklemek öncelikle verileri yedeklemek ve depolamak için kullanılır.

Video Yakalama Kartı (Video Capture)

Kullanıcının, örneğin bir video kameradan analog video çekmesine ve ardından bunu dijital forma dönüştürmesine ve daha sonra bilgisayarında saklamasına olanak tanır.

TV Alıcısı Kartı (TV Tuner Card)

Televizyondan gelen sinyallerin bilgisayar tarafından alınmasını sağlar. Bilgisayardan televizyonu izleyebilir programları kaydedebilirsin.

NIC (Network Interface Card)(Ağ Arayüz Kartı)

Bir bilgisayarı ethernet kablosu kullanarak ağa bağlamak için kullanılır.

Seri verileri paralel verilere dönüştürür

Bir ağa sürekli olarak özel bir bağlantı sağlar

Her NIC'in MAC adresi adı verilen kendine özgü bir tanımlayıcısı vardır.

Wireless NIC(Kablosuz)

Bir ağa kablosuz olarak bağlanır. dahili bir anteni vardır. Bilgisayarların kablo sıkıntısı olmadan bir ağa bağlanmasının kolay yolu.

PCMCIA KART

PC kartı dizüstü bilgisayarlar için bir genişletme kartıdır Dizüstü bilgisayara ilave yetenek kazandıran harici yuvaya sokulur.